Soranice (Soranice: سۆرانی) veya Orta Kürtçe Kürtçenin bir lehçesidir.[3] Ayrıca, Kürdistan Bölgesel Yönetiminin resmî dili olan Kürtçe'nin bölgede en çok konuşulan lehçesidir.[4]
Soranicenin yazımı için çoğunlukla Arap - Fars alfabesi kullanılır. Son zamanlarda Kürtçe'de Latin alfabesine geçme teşebbüsleri de olmuştur. Bu lehçede yazılı kaynak nispeten çoktur.
Yaygın olarak kullanıldığı yerler
Soranice daha çok Irak ve İran'da konuşulmaktadır. Irak'ta nüfusun 1/4'ü Kürtçe konuşmaktadır.[5] Soranice, Irak'ta daha çok Erbil, Süleymaniye ve Kerkük'te konuşulmaktadır. Bunun yanında Irak'ta Duhok'taki Kürtler ve Şengal'deki Yezidiler tarafından Kurmanci konuşulmaktadır. Fakat Irak'ta Kürtler'in çoğu Sorani lehçesini konuşabilmektedir.[6] İran'da ise Sorani lehçesi daha çok Batı Azerbaycan, Kirmanşah ve Kürdistan vilayetlerinde konuşulmaktadır. [7]
Şiveler
Hewlêri (Erbilî), Xoşnaw, Pijdar, Suleymanî (Silêmanî), Warmawa, Rewandiz, Bingird, Mukrî, Kerkukî, Germiyanî. [8]
Sorani lehçesinin Kurmanci lehçesinden farkları
Sorani lehçesinin, Kurmanci lehçesinden farklı olarak cinsiyet yapısı bulunmamaktadır. Bunun yanında Kurmanci lehçesinde şahıs zamirleri iki çeşit iken, Sorani lehçesinde tek çeşittir. Mesela Kurmancide ben kürdüm "ez kurdim", benim adım "navê min" demektir. Ama Soranide birincisi "min kurdim" ikincisi "nawi min" demektir. Yani "min" zamiri iki durumda da aynı kalmaktadır. [9] [10]
Sorani lehçesinde bazı örnekler
Selamlaşma/Tanışma
Selam/Silaw : Selam
Çonî başî : Nasılsın
Başim : Iyiyim
Ne başim: İyi değilim
Xirabim: Kötüyüm
Xisteyim: Yorgunum
Ne xoşim: Hastayım
Minîş başim: Ben de iyiyim
Supas/Teşekkur dekem : Teşekkür ederim
Rica dekem : Rica ederim
Nawi tû çiye: Adın ne
Nawi min Ehmede : Adım Ahmet
Xoşhalim/Memnûnim : Memnun oldum
Bibexş: Özür dilerim
Zehmet nebe : Lütfen
Bi xêr bê : Hayırlı olsun
Bi xêr hatin : Hoş geldiniz
Xoş başîm : Hoş bulduk
Kurdî dezanît : Kürtçe biliyor kisun
Belê: Evet
Na/Nexêr : Hayır
Beyanît baş/Sibah bi xêr : Günaydın
Roj baş/Roj bi xêr : İyi günler
Êware baş/Şam bi xêr : İyi akşamlar
Şew baş/Şew bi xêr: İyi geceler
Xoda hafiz : Hoşçakal
Kişisel bilgileri sorma
Temenit çende: Yaşın kaç
Temenim 25 sale : 25 yaşındayım
Xelki tû kuêye : Nerelisin
Xelki min İstanbule/Enqereye :
İstanbulluyum/Ankaralıyım
Le kuê dejît : Nerede yaşıyorsun
Le Enqere da dejim : Ankara'da yaşıyorum
Le kuê iqamet dekeyt : Nerede oturuyorsun
Le Enqere da iqamet dekem :
Ankara'da oturuyorum
Le kuê kar dekeyt : Nerede çalışıyorsun
Le medrese da kar dekem :
Okulda çalışıyorum
Şuğulit çiye : Mesleğin ne
Min muderrisim : Öğretmenim
Adresit çiye : Adresin ne
Adresi malit çiye : Ev adresin ne
Malit le kuêye: Evin nerde
Adresi karit çiye : İş adresin ne
Şimareyi telefonit çende :
Telefon numaran kaç
Le kuê zade bûyî: Nerede doğdun
Le Enqere da zade bûm : Ankara'da doğdum
Key zade bûyî: Ne zaman doğdun
Le tarixi ___ zade bûm :___ tarihinde doğdum
Naw: İsim
Nawi aile : Soyisim
Mekani wiladet: Doğum yeri
Tarixi wiladet : Doğum yeri
Welat : Ülke
Xane/Mal : Ev
Kargah: İşyeri
Sayılar
Şimare: Sayı/Numara
Yek : Bir
Dû : İki
Se : Üç
Çar: Dört
Penc : Beş
Şeş : Altı
Heft : Yedi
Heşt: Sekiz
No : Dokuz
De : On
Yazde : On bir
Dewazde : On iki
Sîzde : On üç
Çarde : On dört
Panzde : On beş
Şanzde : On altı
Hefde : On yedi
Hijde : On sekiz
Nozde :On dokuz
Bîst : Yirmi
Bîst û yek : Yirmi bir
Bist û dû: Yirmi iki
Sî : Otuz
Çel : Kırk
Penca : Elli
Şest: Altmış
Hefta : Yetmiş
Heşta : Seksen
Nod : Doksan
Sed : Yüz
Diwîst: İki yüz
Sîsed : Üç yüz
Çarsed: Dörtyüz
Pansed: Beş yüz
Şeşsed: Altı yüz
Heftsed: Yedi yüz
Hezar: Bin
Dû hezar: İki bin
Hezar nosed bîst û se : 1923
Dû hezar şanzde : 2016
Yekem/Yekemîn : Birinci
Dûem/Dûemîn : İkinci
Sewem/Sewemîn : Üçüncü
Çarem/Çaremîn : Dördüncü
Nohem/Nohemîn : Dokuzuncu
Dehem/Dehemîn : Onuncu
Yazdehem/Yazdehemîn: On birinci
Sîem/Sîemîn : Otuzuncu
Pencahem/Pencahemîn : Ellinci
Günler/Aylar
Roj : Gün
Mah : Ay
Sal : Yıl
Tarîx: Tarih
Sibah : Sabah
Zuhr: Öğle
Şam : Akşam
Şew : Gece
Diwênê: Dün
Emro : Bugün
Sibheynê : Yarın
Dûşembe : Pazartesi
Seşembe : Salı
Çarşembe : Çarşamba
Pencşembe : Perşembe
Cum'a: Cuma
Şembe : Cumartesi
Yekşembe : Pazar
Emro çend şembe: Bugün günlerden ne
Kanûni dûem: Ocak
Şubat : Şubat
Azar : Mart
Nîsan : Nisan
Ayar : Mayıs
Hazîran: Haziran
Temmûz: Temmuz
Ab : Ağustos
Eylûl: Eylül
Teşrîni yekem: Ekim
Teşrîni dûem : Kasım
Kanûni yekem : Aralık
Renkler
Reng = Renk
Sipî/Sefîd: Beyaz
Reş/Siyah : Siyah
Şin: Mavi
Sor : Kırmızı
Sewzî : Yeşil
Zerd: Sarı
Pembe : Pembe
Binefşî : Mor
Qehweî: Kahverengi
Laciwerd: Lacivert
Grî: Gri
Narencî : Turuncu
Yiyecek/İçecekler
Taam : Yemek/Yiyecek
Meşrûbat : İçecek
Aw : Su
Nan : Ekmek
Nemek : Tuz
Şeker : Şeker
Erd : Un
Goşt : Et
Mirîşk : Tavuk
Turşî: Turşu
Salça : Salça
Zeyt : Yağ
Kere : Tereyağ
Birinç: Pirinç
Peynîr : Peynir
Zeytûn : Zeytin
Şorba: Çorba
Şîr : Süt
Mast : Yoğurt
Şerbet : Meyve suyu
Şerbeti portaqal: Portakal suyu
Reçel: Reçel
Asel : Bal
Dibs : Pekmez
Meyveler
Mîwe : Meyve
Sêw: Elma
Gulabî : Armut
Zebeş : Karpuz
Kelek : Kavun
Angûr: Üzüm
Mişmiş: Kayısı
Xox : Şeftali
Limon : Limon
Mûz: Muz
Enar: Nar
Portaqal: Portakal
Narengî: Mandalina
Vîşne: Vişne
Kiraz : Kiraz
Tût: Böğürtlen
Tût frengî: Çilek
Tûti sefîd: Beyaz dut
Tûti siyah : Kara dut
Alû: Erik
İncîr : Incir
Kiwi : Kivi
Badem : Badem
Findiq: Fındık
Fistiq: Fıstık
Cewz: Ceviz
Nargîl: Hindistan cevizi
Xurma: Hurma
Sebzeler
Sewzî: Sebze
Tamatam : Domates
Patata: Patates
Cezer: Havuç
Xiyar : Salata
Fulful: Biber
Fulfuli sor : Pul biber
Fulfuli dolmaî: Dolmalık biber
Piyaz : Soğan
Sîr : Sarımsak
Ispanax: Ispanak
Badlican: Patlıcan
Maydanoz : Maydanoz
Zurret: Mısır
Kestane : Kestane
Na'ne : Nane
Ades: Mercimek
Qarç: Mantar
Turub: Turp
Qebax: Kabak
Kelem: Lahana
Noxud : Nohut
Fasulya: Fasülye
Peştuca (Peştuca: پښتو - Devanagari-Paahthaan), Afganca, Paştuca ve Pahtuca olarak da bilinen, Afganistan’da ve Pakistan’ın batı kesiminde yaşayan Peştuların konuştuğu dil. Hint-Avrupa dillerinin Hint-iran dilleri öbeğine bağlıdır. Otuz sekiz harfli bir alfabesi vardır. Bazı sesler Sankiritçede de bulunur.
Peştuca, bu dile uyarlanmış Arap alfabesiyle yazılır. Afganca, çok büyük bir ölçüde Hintçe, Belucice, Brohice, Urduca ve Pencapça gibi Hindistan ve Pakistan dillerinin etkisinin altında kalmıştır. Ayrıca Farsça ve Arapçadan girmiş çok sayıda kelimeye rastlanır. Peştuca, eski İran ve Hint dillerine özgü özellikler de taşımaktadır.
Peştuca, 16. yüzyılda yazıya geçirilmeye başlandı. 18. yüzyılda Afgan devleti kurulunca dilin önemi daha da arttı. 1936 yılında Afganistan’ın resmî dili oldu. Günümüzde Peştuca Afganistan’da eğitim dilidir. Ülkedeki ikinci dil ise Farsçadır. Afganistan ve Pakistan’ın dışında Hindistan ve Bangladeş’te konuşulabilir. Bazı dil bilimciler Peştucayı, Urduca ve Farsçanın bir lehçesi olarak kabul ederler. Yazıya geçirilmesi çok geç olduğu için kelime birliği sağlanamamış, büyük ölçüde Arapça, Farsça ve Hintçenin etkisi altına girmiştir. Bu dilde verilen yapıtlar daha çok İslami medrese ürünleridir. 10'a yakın Kur'an çevirisi bulunmaktadır.
Latince, Hint-Avrupa dil ailesine üye antik bir dildir.[1] Eski Roma İmparatorluğunun resmî dili olan Latince, tarih boyunca bilim ve yönetim dili olarak kullanılmıştır.[2] Avrupa'nın birçok dili ile akraba olan Latince Roman dillerinin atası kabul edilir.
Latince Almanca İngilizce - Türkçe
pater Vater father baba
sex sechs six altı
est ist is olmak
Latin Alfabesi
Ayrıca bakınız Latin Alfabesi
Romalılar Latin alfabesini Etrüsklerden, Y ve Z harflerini ise Yunan Alfabesinden almışlardır. Latin Alfabesi Orta Çağa değin yalnızca 23 harften oluşmaktaydı. İlk olarak 15. yüzyıl ile birlikte J ve U harfleri de alfabeye eklendi.
Bazı istisnai özel isimler dışında genelde Latince'de kelime başlarında küçük harfler kullanılır ve ön adlar genelde kısaltmalar şeklinde yazılır. Örneğin; A. (Aulus), C. (Gaius), L. (Lucius) gibi.
Telaffuz
Ayrıca bakınız Latince okunuş kuralları
Günümüzde yanlış olarak neredeyse tüm dünyada "Sezar" olarak telaffuz edilen isim Latince'de Caesar olarak yazılır ve Kaesar olarak telaffuz edilirdi. Aynı şekilde Cicero isminin doğru telaffuzu da bunu uygun olarak "Kikero"'dur. İki heceli kelimelerde genelde vurgu ilk hecede bulunur ve "diftong" adı verilen arka arkaya yazılan ünlüler uzun okunur.[3]
Tarihi
Tarihte bütün diller gibi Latince de değişime uğramış, başka dillerin tesirinde kalmıştır. Eskiden yeniye sıralandığında ortaya çıkan Latinceler şunlardır:[4]
Eski Latince
Klâsik Latince
Kaba Latince
Orta Çağ Latincesi
Rönesans Latincesi
Yeni Latince
Çağdaş Latince
Endonezce, (bahasa Indonesia) Endonezya'nın resmî dilidir ve Doğu Timor'da da resmi statüsü vardır. Aslında, 1945'te Endonezya'nın bağımsızlığını ilan etmesinden sonra standartlaştırılmış bir Malayca şivesidir. Bugün Malayca ve Endonezce farklı diller olarak kabul edilmelerine rağmen neredeyse aynıdırlar.
Endonezya'da yaşayan insanların çoğunun anadili yerel şivelerdir, ancak herkes Endonezceyi de ikinci dil olarak bilir. Ülkedeki resmi yazışmalar, eğitim dili ve basın dili Endonezcedir.
Endonezya dünyanın en kalabalık dördüncü ülkesidir. Nüfusunun çokluğundan dolayı Endonezce dünyanın en çok konuşulan dillerinden biridir. Endonezyalıların çoğu Endonezceyi anadil olarak kullanmanın yanı sıra yerel diller de kullanabilmektedirler (örneğin Cava ve Sunda dilleri gibi). Ülke genelinde eğitim, iletişim ve medyanın dili büyük çoğunlukla Endonezce'dir. 1975'ten 1999'a kadar Endonezya'ya bağlı olan Doğu Timor'da da Endonezce, İngilizce ile birlikte çalışma dili olarak kabul edilmiştir.
